‹ Geri

“Dijital (digital)” kelimesini günlük hayatta sıkça duyuyoruz. Özellikle de yeni teknoloji için ya da yeni teknolojiye ayak uydurma konusunda karşımıza çıkıyor. Dijitalleşme, dijital işletmeler, dijital kayıtlar v.b. Peki dijital ne demek? Neden bu kadar değerli? Neden teknolojiyle birlikte ilerleyişini seyrediyoruz? Dijital, teknoloji, bilgisayar kelimelerinin ortak paydası nedir? Yönetim Bilişim Sistemleri   

(YBS) açısından da çok değerli olan bu terimi açıklamaya çalışalım ve bu vesileyle bilgisayar dünyasına içeriden bakmaya    başlayalım.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Detaylı açıklamaya geçmeden önce dijital (digital) kelimesinin dijit (digit) yani rakam kelimesinden türediğini söylemek gerek. Yani dijital, sayısal demek, dijitalleşme de sayısallaşma demek. Sayısallaşma da nereden çıktı şimdi?! Oraya da gelelim.

Çok temel olarak düşünün lütfen. Bilgisayar elektronik bir aygıt. Biz, gerçek dünyamızda olanları bilgisayar içerisine yansıtmak, orada işlemek ve sonra tekrar gerçek dünyaya aktarmak istiyoruz. Gerçek dünyadan bilgisayara girdi aygıtlarıyla (klavye gibi), bilgisayardan gerçek dünyaya ise çıktı aygıtlarıyla (monitör gibi) erişiyoruz. Ancak sorun şu ki bir elektronik cihaz içerisinde gerçek dünyayı nasıl temsil edeceğiz? Bunca kaydı nasıl aynı şekilde temsil edecek ve üzerinde işlem yapabileceğiz? Bilgisayar elektronik bir cihaz dedik. Dolayısıyla en temelde elimizdeki tek gerçek, içerisinde elektriğin olduğu. Peki elektriği kullanarak bir anlam     yaratmaya çalışsaydık ne yapabilirdik? Bu noktada da yanıt oldukça basit. Basit derken kolay anlamında değil, ilkel anlamında.     

Elektriğin var olması durumu ve olmaması durumu iki temel anlam bizim için. Elektriğin olması ve olmaması durumuna anlam  vererek atomik ve temelde bir veri kaydı gerçekleştirebiliriz. Daha da öteye giderek varlık durumuna 1, yokluk durumuna ise 0 diyebiliriz.

İşte, bilgisayarların dili! Birler ve sıfırlar!

   

Artık gerçek dünya ve bilgisayar arasındaki bir köprümüz var. Gerçek dünyadaki 1 rakamını, bilgisayar içerisinde elektriğin varlığı ile;    0 rakamını ise elektriğin yokluğu ile temsil edebiliyoruz. Böylece bilgisayar 0 ve 1 rakamını kaydedebilir!

Elbette ki bu bizim için yeterli değil. Biz çok daha büyük sayıları, hatta harfleri, hatta görüntüleri ve sesleri de bilgisayara   kaydedebilmek istiyoruz. Adım adım gidelim. Bilgisayarda 2 tane rakamımız var: 1 ve 0. Şimdi gerçek dünyadaki diğer sayıları da   bilgisayara taşımak istiyoruz. Nasıl ki 1 ve 0’ı bilgisayar içerisinde elektronik olarak temsil edebildiysek diğer sayıları da 1 ve 0 ile   temsil etmeyi deneyelim. Nasıl mı? Cevap: Taban Aritmetiği!

 

 

 

Gündelik hayatta biz 10 sayı tabanını kullanmaktayız. Bunun en temel sebebi ellerimizde 10 parmak olması ama bu konumuzla ilgili değil. Gündelik hayatta kullandığımız sayılar 0’dan 9’a kadar 10 farklı rakam ile oluşturulmakta. Sayımız taban sayısına (10’a) ulaştığında bir basamak arttırıyoruz ve yine aynı rakamları kullanıyoruz. Bilgisayar sadece 2 tane rakama sahip: 0 ve 1. Hadi bu rakamlarla yazılabilecek sayıları bir sayı tabanına eşleyelim!

 

Eğer sadece 0 ve 1 kullanabilen bilgisayar için 2 sayı tabanını kullanıyor dersek bilgisayar şu şekilde saymak zorunda kalır: 0, 1, 10, 11, 100, 101, 110, 111, …

 

 

 

 

Bu bizim tam olarak istediğimiz şey değil mi?

Sıfır ve birlerin yan yana geldiği bir dünyada her şeyi bilgisayarda kayıt altına alabiliriz. Bilgisayar dünyasındaki bir şeyi de gerçek dünyaya dönüştürebiliriz. Bilmemiz gereken tek işlem taban aritmetiği.

Bir bilgisayar içerisinde sadece bir tane 1 ya da 0 kaydetmeye biz birim olarak “bit” adını veriyoruz. Sekiz tane bit yan yana geldiğinde ise bir bayt (byte)’ı meydana getiriyor.

Bundan sonrası 1024 yani 2 üzeri 10 olarak ilerliyor: 1024 bayt = 1 kilobayt; 1024 kilobayt = 1 megabayt; 1024 megabayt = 1 gigabayt…

 

Peki harfler? Bunun için de ASCII tablosu adını verdiğimiz bir tablo kullanıyoruz. Bu tablo, her bir karakter için bir sayı değeri gösteriyor. Bu sayıyı kaydettiğimizde ilgili harfi kaydettiğimizi kabul ediyoruz.

 

 

Tahmin edebileceğiniz üzere diğer veri türlerini de sayılara çevirip kayıt altına alıyoruz. Böylece ilk sorumuza geri dönebiliriz: Dijital nedir?

Dijital kavramı, gerçek dünyada yer alan herhangi bir şeyin, bilgisayar içerisinde sayısallaştırılmış olarak temsil edilmesidir.